4. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) nedir?

Avrupa Yeşil Mutabakatı ile birlikte karbon sınırlamalarının daha geniş ölçekte değerlendirilmesini gerekli kılan “Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM)” gündeme gelmiştir. Mekanizma, Avrupa’ya ihraç edilen malların üretiminde ortaya çıkan karbon miktarına göre, ton başına uygulanacak vergi fiyatlandırması şeklinde çalışacaktır. Türkiye’de CBAM Yönetmeliği 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girecektir. 31 Aralık 2025 tarihine kadar geçiş süreci olacak ve CBAM aşamalı olarak uygulanacaktır. 1 Ocak 2026 tarihinde ise tam olarak yürürlüğe girecektir.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın ilk ayağı olan “55’e Uyum Paketi” (Fit for 55 Package) karbon yükünün yoğun olduğu elektrik, çimento, demir-çelik, gübre ve alüminyum sektörlerini kapsamaktadır. Bu sektörlerdeki firmalar, AB’ye ihracatlarında 2026 yılından itibaren karbon vergisine tabi olacaklardır. 2023-2026 yılları arasındaki geçiş sürecinde herhangi vergi ödemesi söz konusu olmayacak, ancak 3 ayda bir, ürünlerdeki doğrudan ve dolaylı emisyonları raporlamaları gerekecektir. 2026 yılından sonra ise, sınır değerlere göre vergi yükümlülükleri başlayacaktır. Aynı zamanda, belirlenen 5 sektör dışındaki birçok sektörün önümüzdeki yıllarda bu mekanizmaya dâhil edilmesi planlanmaktadır. Yeşil Mutabakat Döngüsel Eylem Planına göre, gıda, su, besin maddeleri, elektrikli ve elektronik eşyalar, ambalaj ve plastik, tekstil, piller, akümülatörler, yapı malzemeleri sektörleri de karbon emisyonlarını hesaplayacaktır.