Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) Nedir?

Avrupa Yeşil Mutabakatı ile birlikte karbon sınırlamalarının daha geniş ölçekte değerlendirilmesini gerekli kılan “Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması - SKDM (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM) gündeme gelmiştir. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, Avrupa’ya ihraç edilen malların üretiminde ortaya çıkan karbon miktarına göre, ton başına uygulanacak vergi fiyatlandırması şeklinde çalışacaktır.

Türkiye’de SKDM Yönetmeliği 1 Ocak 2023’te yürürlüğe girmiştir. 31 Aralık 2025 tarihine kadar geçiş süreci olacak ve SKDM aşamalı olarak uygulanacaktır. 1 Ocak 2026 tarihinde ise tam olarak yürürlüğe girecektir.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın ilk ayağı olan “55’e Uyum Paketi” (Fit for 55 Package) karbon yükünün yoğun olduğu elektrik, çimento, demir-çelik, gübre ve alüminyum sektörlerini kapsamaktadır. Bu sektörlerdeki firmalar, AB’ye ihracatlarında 2026 yılından itibaren karbon vergisine tabi olacaklardır.

2023-2026 yılları arasındaki geçiş sürecinde herhangi vergi ödemesi söz konusu olmayacak, ancak 3 ayda bir, ürünlerdeki doğrudan ve dolaylı emisyonları raporlamaları gerekecektir. 2026 yılından sonra ise, sınır değerlere göre vergi yükümlülükleri başlayacaktır. Aynı zamanda, belirlenen 5 sektör dışındaki birçok sektörün önümüzdeki yıllarda bu mekanizmaya dâhil edilmesi planlanmaktadır.

Yeşil Mutabakat Döngüsel Eylem Planına göre, gıda, su, besin maddeleri, elektrikli ve elektronik eşyalar, ambalaj ve plastik, tekstil, piller, akümülatörler, yapı malzemeleri sektörleri de karbon emisyonlarını hesaplayacaktır.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM)’nin devreye alınmasının ardındaki temel hedefler şunlardır:

Karbon Kaçağını Önlemek: Daha gevşek karbon politikalarına sahip ülkelerden gelen düşük maliyetli ithalatın, AB’deki üreticilere haksız rekabet avantajı sağlamasını önlemek.
Küresel Emisyonları Azaltmak: AB dışındaki üreticileri de karbon salınımını azaltmaya teşvik ederek küresel sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlamak.
AB’nin Yeşil Mutabakat Hedeflerine Ulaşmasını Sağlamak: 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonuna ulaşma hedefi doğrultusunda sanayide dönüşümü desteklemek.
Ticari Rekabetin Dengelenmesi: AB içinde karbon fiyatlandırmasına tabi olan firmaların rekabet gücünü korumak.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) Hizmetlerimiz

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kapsamındaki yeni düzenlemelere uyum sağlamak isteyen şirketlere özel raporlama ve danışmanlık hizmetleri sunmaktayız.

Raporlama Danışmanlığı: SKDM kapsamında gereken raporların hazırlanması ve sunulmasında, uzman ekibimizle şirketlerin yanındayız. Tüm raporlama sürecini, en güncel mevzuat ve standartlara uygun şekilde yönetiyoruz.
Veri Analizi ve Karbon Hesaplamaları: Şirketlerin üretim süreçlerinden kaynaklanan karbon emisyonlarının doğru bir şekilde hesaplanması ve raporlanması için gerekli veri analizlerini yapıyor, şeffaf ve doğrulanabilir sonuçlar sunuyoruz.
Strateji Geliştirme: SKDM düzenlemelerine uyum sağlamak için şirketlere özelleştirilmiş stratejiler geliştiriyor, karbon maliyetlerini en aza indirecek aksiyon planları oluşturuyoruz.
Risk Yönetimi: SKDM’a uyum sürecinde karşılaşılabilecek potansiyel riskleri önceden tespit ederek, risklerin minimize edilmesine yönelik çözümler sunuyoruz.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Kapsamındaki Sektörler

Başlangıç aşamasında Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) diğer bilinen ismi ile CBAM kapsamında değerlendirilen sektörler şunlardır:

Demir ve çelik
Çimento
Alüminyum
Gübre
Elektrik
Hidrojen

Bu sektörlerin seçilme nedeni, karbon yoğun üretim süreçlerine sahip olmaları ve uluslararası ticarette önemli bir yere sahip bulunmalarıdır. Gelecekte daha fazla sektörün kapsam altına alınması beklenmektedir.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Nasıl İşler?

SKDM / CBAM, AB’ye ihraç edilen ürünlerin karbon ayak izine göre bir maliyet hesaplaması yaparak ithalatçılardan karbon sertifikası satın almalarını gerektirir. Mekanizma şu şekilde çalışır:

Karbon Raporlaması: AB'ye ürün ihraç eden firmalar, üretim süreçlerinde salınan karbon miktarını beyan etmek zorundadır.
Karbon Maliyeti Hesaplaması: Ürün başına düşen karbon emisyonuna karşılık gelen karbon fiyatı belirlenir.
Karbon Sertifikası Satın Alımı: AB ithalatçıları, SKDM / CBAM kapsamında hesaplanan emisyon seviyesine göre karbon sertifikası satın alır.
Eğer Ülkede Benzer Bir Karbon Fiyatlandırma Sistemi Varsa: Üretici ülke kendi karbon fiyatlandırmasını uyguluyorsa ve bu sınırda karbon düzenleme mekanizmasına eşdeğer kabul edilirse, ek ödeme yapılmayabilir.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması SKDM / CBAM Küresel Ekonomiye Etkileri

Sınırda karbon düzenleme mekanizmasının SKDM küresel ticaret ve sanayi üzerinde önemli etkileri olması beklenmektedir:

Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerindeki Baskı:SKDM, karbon yoğun üretim yapan ve AB'ye ihracat gerçekleştiren ülkeler için önemli maliyet artışları yaratabilir. Özellikle fosil yakıtlara bağımlı sanayileri olan ülkeler rekabetçilik açısından dezavantajlı hale gelebilir.
Tedarik Zincirlerinde Değişim: SKDM, küresel tedarik zincirlerinde üretim süreçlerinin daha düşük karbonlu teknolojilere yönlendirilmesini teşvik edecektir.
Yeşil Yatırımlara Teşvik: Karbon fiyatlandırması uygulamayan ülkeler de düşük karbonlu üretim teknolojilerine yatırım yapmak zorunda kalacak. Bu durum, yenilenebilir enerji ve sürdürülebilir üretim projelerine olan ilgiyi artırabilir.
Fiyat Artışları: SKDM nedeniyle, ithal edilen karbon yoğun ürünlerin maliyetleri artabilir. Bu durum, tüketicilere fiyat artışı olarak yansıyabilir.

Türkiye Açısından SKDM / CBAM Olası Sonuçları

Türkiye, AB'nin en büyük ticaret ortaklarından biri olarak SKDM'den doğrudan etkilenecektir. Türkiye'deki sanayicilerin SKDM’ye uyum sağlayabilmesi için şu adımları atmaları gerekecektir:

Karbon emisyonlarını düşüren üretim süreçlerine yatırım yapmak
Sınırda karbon düzenlemeleriyle uyumlu karbon fiyatlandırma mekanizmaları geliştirmek
Emisyon ölçüm ve raporlama sistemlerini güçlendirmek
Yenilenebilir enerjiye geçişi hızlandırmak

Özellikle demir-çelik, çimento ve alüminyum gibi sektörler, SKDM’ye hızlı uyum sağlamak zorunda. Türkiye'nin AB ile olan ticari ilişkilerini sürdürebilmesi için Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) gibi karbon fiyatlandırma mekanizmalarının hızla devreye alınması kritik önem taşıyor.

Climeteo ile SKDM (CBAM) Uyumluluğunu Sağlayın!

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması SKDM / CBAM yalnızca bir ticaret politikası değil, aynı zamanda küresel ölçekte düşük karbonlu üretime geçişi teşvik eden bir mekanizmadır. Türkiye gibi AB ile güçlü ekonomik bağları olan ülkeler için, SKDM’ye uyum sağlamak kritik öneme sahiptir.

Uzun vadede, düşük karbonlu üretim süreçlerine yatırım yapan ülkeler ve şirketler rekabet avantajı elde edecek, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine daha hızlı ulaşacaktır. Bu nedenle, SKDM’ye erken uyum sağlamak, Türkiye’nin küresel pazardaki konumunu güçlendirecek ve yeşil ekonomiye geçiş sürecini hızlandıracaktır.

SKDM raporlama ve danışmanlık hizmetimizle, şirketinizin Avrupa pazarında sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermesine destek oluyoruz.

Sık Sorulan Sorular SSS

İklim Değişikliği Konusunda Türkiye Nasıl Bir Süreçtedir?
Türkiye, iklim değişikliğiyle mücadelede son yıllarda önemli adımlar atmıştır. Paris Anlaşması’nı 2021’de onaylayarak 2053 net sıfır emisyon hedefini açıklamıştır. Ulusal Katkı Beyanı (NDC) güncellenmiş, yenilenebilir enerji yatırımları artırılmış ve Yeşil Mutabakat Eylem Planı devreye alınmıştır. Ancak, fosil yakıt bağımlılığı, sanayi kaynaklı emisyonlar ve ormansızlaşma gibi zorluklar devam etmektedir. Karbon fiyatlandırma mekanizmaları ve sürdürülebilir üretim teşvikleri gibi adımlarla Türkiye, düşük karbonlu ekonomiye geçiş sürecini hızlandırmayı hedeflemektedir.
Avrupa Yeşil Mutabakatı (EU Green Deal) Nedir?
İklim değişikliği, küresel çapta bir tehlikedir ve ülkeler iklim hedeflerini belirterek kendi eylem planlarını uygulamaya başlamaktadır. Bu doğrultuda Avrupa, iklim hedeflerini belirttiği, Avrupa Yeşil Mutabakatı (EU Green Deal)’nı yayınlamıştır. 2019 yılında yayınlanan mutabakatta Avrupa, 2050 yılında ilk karbon-nötr kıta olmayı hedeflediğini belirtmiştir. Bu hedef için kendi sanayisini ve ekonomisini dönüştürecek bir büyüme stratejisi geliştireceğini vurgulamaktadır. Enerji, ulaşım, tarım, inşaat, finans gibi temel birçok faaliyet alanını iklim hedefleri çerçevesinde yeniden şekillendireceği bildirmektedir.
Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın Türkiye İçin Önemi Nedir?
Avrupa Yeşil Mutabakatı, Türkiye için kritik bir öneme sahiptir. AB’nin Türkiye ile Gümrük Birliği ortağı olması, ticari faaliyetleri oldukça hareketli kılmaktadır. Ticaret Bakanlığı’nın 2021 yılı verilerine göre Avrupa Birliği, Türkiye’nin 93 milyar dolarlık ihracatından %41 oranında pay alarak, toplam ihracatta ilk sırada yer almaktadır. Dolayısıyla hem ticari ilişkilerin yoğunluğu hem de sürdürülebilir kalkınma hedefleri sebebiyle Türkiye de Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında yer alacaktır.
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) Nedir?
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) Avrupa Birliği’nin 2026’da tam olarak yürürlüğe girecek yeni bir karbon vergisi sistemidir. SKDM, AB’ye ihraç edilen çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre, hidrojen ve elektrik gibi yüksek karbon salınımına sahip ürünlere ek maliyet getirmektedir. Amaç, karbon kaçağını önlemek ve küresel ölçekte düşük karbonlu üretimi teşvik etmektir. Türkiye gibi AB ile yoğun ticaret yapan ülkeler için, karbon emisyonlarını azaltmaya yönelik uyum süreci büyük önem taşımaktadır.